Cách điều trị và phòng ngừa bệnh đốm trắng cho cá cảnh

Cách điều trị và phòng ngừa bệnh đốm trắng cho cá cảnh

Bệnh đốm trắng là một trong những căn bệnh thường gặp nhất ở cá nước ngọt. Trên thân và mang cá mắc bệnh sẽ xuất hiện những đốm trắng và rất dễ lây lan trong hồ cá cộng đồng. Vì thế, nếu bệnh đốm trắng không được xử lý triệt để, sẽ ảnh hưởng sức khỏe của các con cá khác trong hồ, thậm chí gây tử vong.

Để có thêm kiến thức về căn bệnh đốm trắng trong việc phòng ngừa và điều trị bệnh cho cá, hãy cùng KOIKA tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

1. Bệnh đốm trắng là gì?

Bệnh đốm trắng là do một loại ký sinh trùng ich gây nên. Bệnh này có thể gây chết cá nước ngọt trong tự nhiên hoặc trong hồ cá nhân tạo.

Khi ký sinh trùng ich tự bám vào một con cá, lúc này các đốm trắng bắt đầu xuất hiện trên bề mặt vảy, vây và mang cá. Khi ký sinh trùng sinh sản, triệu chứng này xuất hiện cùng các dấu hiệu bệnh tật ở những con cá khác.

Thuốc trị bệnh đốm trắng được nghiên cứu và bào chế để tiêu diệt ký sinh trùng chứ không phải điều trị các triệu chứng của cá.

Việc phát hiện và điều trị bệnh đốm trắng sớm sẽ giúp cá có cơ hội hồi phục hoàn toàn cao hơn.

2. Bệnh đốm trắng trông như thế nào?

Bệnh đốm trắng rất dễ nhận biết qua những đốm trắng nhỏ li ti nổi trên thân, vây và mang cá. Những đốm trắng này có các đặc điểm sau:

• Cá bị bệnh trông giống như được rắc muối. Các đốm nổi lên và không bằng phẳng trên vảy cá.
• Vài ngày sau khi cá bị nhiễm trùng, bạn có thể đếm được từng nốt mụn nước.
• Các vết đốm nhân lên theo thời gian. Sau nửa ngày hoặc qua đêm, các đốm trắng trên thân cá có thể tăng gấp đôi hoặc gấp ba.

Thời gian các đốm giống như muối bám trên cá phụ thuộc vào nhiệt độ trong hồ:

• Từ 24-26 độ C: 2 ngày
• Từ 21-23 độ C: 4 ngày
• Từ 15-20 độ C : 10-14 ngày
• Từ 10-14 độ C : 22-34 ngày

Sau khi ký sinh trùng rụng xuống và bắt đầu sinh sôi trong hồ, trên mình cá sẽ không xuất hiện đốm trắng nào nữa. Đây là thời điểm thích hợp để tiêu diệt ký sinh trùng trước khi nó bám lại vào cá.

3. Bệnh đốm trắng gây nên các triệu chứng gì khác?

Ngoài các đốm trắng như muối xuất hiện trên cơ thể cá, cá còn các dấu hiệu nhiễm trùng khác. Cụ thể như:

• Kén ăn
• Thở nhanh
• Hôn mê
• Lẩn trốn
• Hay cọ xát hoặc làm xước các phụ kiện trang trí

4. Bệnh đốm trắng có lây cho người không?

Bệnh đốm trắng không truyền bệnh cho con người. Tuy nhiên, bạn cần rửa tay cẩn thận sau khi tiếp xúc với cá hoặc nước bị nhiễm bệnh để tránh lây bệnh sang các hồ cá khác.

Một số biểu hiện xuất hiện đốm trắng như muối nhưng lại không phải bệnh đốm trắng. Đó có thể là:

• Nấm Velvet: là một bệnh nhiễm ký sinh trùng khác. Lông nhung gây ra rất nhiều đốm trắng không thể đếm được và vảy cá của bạn sẽ phát triển thành một lớp mịn như nhung.
• Bệnh căng thẳng ich: bệnh này cũng có các đốm trắng như muối nhưng chúng không sinh sôi theo thời gian hoặc lây lan sang các loài cá khác.

5. Nguyên nhân gây bệnh đốm trắng

Thực vật và các đồ trang trí mới mua về thường mang ký sinh trùng ich vào hồ. Khi ký sinh trùng rơi khỏi cá chủ và bám trên thực vật, đồ trang trí thì nó bắt đầu sinh sản.

Một ký sinh trùng có thể phân chia thành hàng trăm ich mới sau mỗi vòng đời. Có nghĩa là một ký sinh trùng trên cây mới thả vào có thể lây nhiễm cho cả hồ cá.

Những con cá mới được đưa vào hồ cũng có thể mang mầm bệnh dù cho bề ngoài trông khỏe mạnh.

Các thiết bị như hồ cá, lưới nhúng hoặc cá mồi cũng có thể truyền ký sinh trùng sang cá.

6. Điều trị bệnh đốm trắng

Bệnh đốm trắng rất nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.

Ký sinh trùng ich đặc biệt nguy hiểm trong các hồ cá cộng đồng vì nó sinh sản nhanh và theo cấp số nhân. Ich tiếp tục sinh sôi cho đến khi tất cả các ký chủ cá của nó chết, vì vậy việc phát hiện bệnh sớm là điều cần thiết.

Như đã nói, điều trị bệnh đốm trắng rất dễ dàng và có nhiều cách để bạn lựa chọn.

Một số người chơi hồ cá thủy sinh không muốn xử lý bằng hóa chất nên thông thường họ sẽ chờ đợi xem cá có phát triển khả năng miễn dịch tự nhiên hay không. Tuy nhiên, việc điều trị bệnh đốm trắng là giải pháp an toàn hơn về lâu dài.

Điều trị bệnh đốm trắng phải kéo dài ít nhất theo toàn bộ vòng đời của ký sinh trùng. Vòng đời của ký sinh trùng phụ thuộc vào nhiệt độ nước. Chu kỳ sống của ký sinh trùng ngắn lại nên trong môi trường có nhiệt độ cao; với nhiệt độ lạnh, chu kỳ sống sẽ kéo dài hơn.

7. Làm sao để điều trị bệnh đốm trắng

• Bắt đầu điều trị ngay khi thấy cá có các triệu chứng.
• Ký sinh trùng ich chỉ có thể được điều trị khi nó rơi khỏi vật chủ và sinh sản trong nước. Vì thế, cách tốt nhất là nên xử lý hồ cá hơn là xử lý cá bị nhiễm bệnh.
• Việc điều trị phải được duy trì ít nhất một tuần để tiêu diệt các ký sinh trùng mới nở cũng như những ký sinh trùng rơi ra từ cá bị nhiễm bệnh khi chúng tiến triển trong vòng đời của chúng.

Tuy nhiên, một số chủng vi khuẩn ich có khả năng kháng thuốc, vì vậy kết hợp các phương pháp xử lý để đảm bảo hồ cá hoàn toàn không còn ký sinh trùng ich.

8. Lựa chọn thuốc điều trị bệnh đốm trắng phù hợp

Thuốc hóa học là cách đáng tin cậy nhất để loại bỏ bệnh đốm trắng trong hồ cá. Dưới đây là một số phương pháp phổ biến:

• Ich-X: Hiệu quả ở nhiều nhiệt độ và có thể được sử dụng với cá không vảy. Tuy nhiên, loại này không an toàn với một số động vật không xương sống.
• API Super Ick Cure:  An toàn cho cá không vảy và có tác dụng nhanh chóng trong cả hồ nước ngọt và nước mặn. Không nên dùng cho hồ cá đá ngầm.
• Seachem Paraguard: An toàn với hầu hết các loài thực vật, động vật không xương sống và cá không vảy với liều lượng 1/2 hoặc 1/4 và không cần thay nước giữa mỗi liều. Tuy nhiên với loại này, thời gian điều trị sẽ chậm hơn.
• Seachem Cupramine: Hiệu quả cao và an toàn cho hầu hết các loại cá. Không thích hợp cho những người mới bắt đầu chơi thủy sinh và cần theo dõi cẩn thận các điều kiện của hồ.
• Tetra Ick Guard: Có dạng viên nén được đo trước để tránh quá liều và không yêu cầu thay nước hoặc nhiệt độ. Thích hợp cho người mới chơi thủy sinh nhưng không an toàn cho hồ nước mặn.

Nhằm đảm bảo loại thuốc có phù hợp với hồ cá không, bạn cần đọc hướng dẫn trước khi sử dụng nhé.

9. Điều trị bằng hóa chất

• Tăng nhiệt độ trong hồ từ 25-27 độ C trong vòng 48 giờ. Nhiệt độ ấm hơn sẽ đẩy nhanh vòng đời của ký sinh trùng ich, giúp quá trình xử lý nhanh hơn.
• Tắt máy khử trùng bằng tia cực tím và máy tách protein, đồng thời loại bỏ carbon khỏi bất kỳ bộ lọc carbon nào. Nếu không, thuốc sẽ không có tác dụng.
• Sục khí vào hồ, vì cả hai loại thuốc này thường làm cạn kiệt mức oxy của hồ. Mua và lắp đặt bộ tạo bọt khí nếu hồ chưa được trang bị

Trước khi thêm bất kỳ loại thuốc điều trị ký sinh trùng ich nào, hãy tính toán lượng nước thực tế trong hồ của bạn.

Nếu việc xử lý bằng hóa chất yêu cầu thay nước, hãy đảm bảo duy trì nhiệt độ ổn định trong hồ để tránh tình trạng cá bị căng thẳng.

Khi thời gian xử lý kết thúc, từ từ hạ nhiệt độ hồ cá xuống mức bình thường và tiếp tục lọc carbon hoặc khử trùng bằng tia cực tím.

Để chắc chắn rằng ký sinh trùng ich đã hết, bạn hãy theo dõi hồ trong 2–4 ngày sau khi kết thúc điều trị nhé.

Nói tóm lại, một ca điều trị hóa chất với bệnh đốm trắng có thể mất từ 2 đến 3 tuần.

10. Thay đổi môi trường

Một số người chơi thủy sinh lo lắng về việc xử lý cá bằng hóa chất, vì thế cũng có một số cách tự nhiên để điều trị bệnh đốm trắng:

• Tăng nhiệt độ: Hầu hết các chủng ich không thể sống trên 30ºC. Vì vậy, từ từ tăng nhiệt độ của hồ là đủ để loại bỏ ký sinh trùng. Tuy nhiên không phải loài cá nào cũng chịu được nhiệt, ngay cả loài cá có thể chịu được nước ấm thì cũng cần bổ sung oxy.
• Thêm muối: Ngay cả cá nước ngọt cũng có thể chịu thêm một ít muối dành cho hồ cá trong một thời gian ngắn. Cách này chỉ phù hợp với cá có vảy. Thêm muối có thể chấm dứt đợt nhiễm trùng mới trước khi bệnh trở nặng hơn.
  Khi vết nhiễm trùng biến mất, hãy thay nước nhiều lần để loại bỏ muối ra khỏi hồ.
• Đưa các cá nhiễm bệnh vào “hồ cá bệnh viện”: Dù cách này không thể điều trị nhiễm trùng ich, tuy nhiên giúp cho bạn loại bỏ ký sinh trùng và làm sạch hồ cá dễ dàng hơn.

Thông thường, các cách điều trị bệnh đốm trắng theo cách tự nhiên sẽ ít hiệu quả hơn so với điều trị bằng hóa chất.

11. Làm thế nào để ngăn chặn bệnh đốm trắng

• Mua cá khỏe mạnh và không có dấu hiệu bệnh tật. Tuyệt đối không mua cá từ hồ có cá chết hoặc bị bệnh.
• Nên cách ly cá, cây thủy sinh và các đồ vật trang trí mới mua về ít nhất 2 tuần trước khi thả vào hồ.
• Quan sát cá mỗi ngày để phát hiện kịp thời nếu cá bị nhiễm bệnh.
• Tránh mua cây thủy sinh từ hồ đã có cá. Nếu không, hãy rửa cây thật sạch và đảm bảo an toàn trong vòng 4 ngày.

Nói tóm lại, để ngăn ngừa bệnh đốm trắng, hãy cách ly tất cả những cá mới mua về và thường xuyên kiểm tra để tìm ra các triệu chứng bất thường.

Nếu ký sinh trùng ich xâm nhập vào hồ cá, hãy điều trị càng sớm càng tốt. Chọn một loại thuốc phù hợp với hồ cá và làm theo hướng dẫn một cách cẩn thận.

Bệnh đốm trắng tuy nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa và điều trị được nếu được phát hiện kịp thời và xử lý đúng cách. Chúc các bạn thành công!